ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ: Ελλάδα – Ευρώπη – Κόσμος: αφορμές για προβληματισμό και συζήτηση

Το περίγραμμα της Νέας Παγκόσμιας Τάξης: ομοιογενοποίηση του Κόσμου και θρίαμβος των αγορών που ελέγχοντας οικονομία, πληροφόρηση, επικοινωνία και ψυχαγωγία χειραγωγούν το ανθρώπινο πεπρωμένο. 

1.  Οι δύο διαφορετικές απόψεις για την ενότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού και τις αξίες που πρέπει να τον διέπουν (σχολιασμός)

Σύμφωνα με την άποψη του άγγλου συγγραφέα Λώρενς Ντάρρελ η εξαιρετική τιμή να τιμηθεί το έργο του Σεφέρη με το βραβείο Νόμπελ οφείλεται στο γεγονός ότι μαζί του η ελληνική λογοτεχνία πέρασε το μεγάλο φράγμα και μπήκε στην Ευρώπη, όπου αποτύπωσε το στέρεο δικαίωμά της και έγινε μέρος της ευρωπαϊκής συνειδήσεως. Υπήρχαν βέβαια και πριν από αυτόν μεγάλοι Έλληνες ποιητές (Σολωμός, Κάλβος, Παπαδιαμάντης, Σικελιανός) αλλά η ευαισθησία τους παρέμενε ελληνική με τη βαλκανική έννοια, δεν ήταν τόσο κοσμοπολίτικες ψυχές όπως ο Σεφέρης.

Ο Ελύτης αποδοκιμάζει αυτή την άποψη για την ενιαία συνείδηση που πρέπει να διέπει τους Ευρωπαίους. «Εάν η ελληνική ποίηση μπορεί να έχει ενδιαφέρον για τους Ευρωπαίους», γράφει, «είναι στο μέτρο που ίσα-ίσα δείχνει πόσο διαφέρει από τους άλλους Ευρωπαίους. Είναι η μοναδικότητά της, το δαχτυλικό της αποτύπωμα, που προσφέρει την ευκαιρία στους διανοητές της Δύσης να κρίνουν και, ως ένα βαθμό, να καθορίσουν με διαφορετικό τρόπο το ειδικό βάρος του δικού τους πολιτισμού, ενός πολιτισμού όπου όλοι συνεισφέρουν όχι ανάλογα με την έκταση της πολιτικής τους ισχύος αλλά ανάλογα με τον πλούτο του υλικού που βρέθηκε να κρατούν στα χέρια τους». Ακόμα και ο «κοσμοπολίτης» Γιώργος Σεφέρης, δεν φράγκεψε, αλλά αφέθηκε, κατά την ομολογία του, να σιγοκαίγεται απ’ τον καημό της Ρωμιοσύνης»(ΠΡΒΛ ομιλία του στη Στοχόλμη σελ. 472 Θεματικών Κύκλων).

Ο Οδυσσέας Ελύτης όντας βέβαιος ότι ο Λώρενς Ντάρρελ κρίνει εσφαλμένα τις διαστάσεις της νεοελληνική λογοτεχνίας, γιατί «δεν μπορείς να λες ότι το κυανό είναι ανώτερο από το λευκό με τον ίσιο τρόπο που λες ότι ο χρυσός είναι ανώτερος από τον κασσίτερο», εν τέλει τον προτρέπει «να δεχθεί να κατεβεί την κλίμακα, που είναι η αλφαβήτα του νέου ελληνισμού, να μυηθεί στα πρώτα και απλά στοιχεία: στο μυριστικό χορτάρι, στην άρμη του κυμάτου, στην πυράδα του ασβέστη»… [«Πάνω σε μια φράση του Lawerence Durrell», απόσπασμα από κείμενο του Οδυσσέα Ελύτη -ΕΝ ΛΕΥΚΩ, ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ σελ. 454]

2.   Στο παρελθόν το μόνο που συνέδεε τους Ευρωπαίους ήταν ο χριστιανισμός, ενώ μετά τον 15^ο αιώνα, σύμφωνα με τον Γ.Β. Δερτιλή, καινούργια στοιχεία «εμβολιάζουν» τους συνδετικούς δεσμούς μεταξύ τους. Αυτά τα στοιχεία είναι η αφετηρία της ιδέας ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού 

Όταν πια κλείνει θριαμβευτικά ο 15^ος αιώνας,όταν με τις επιστημονικές τους ανακαλύψεις και εφαρμογές οι Ευρωπαίοι αποκτούν συνείδηση της τεχνολογικής υπεροχής τους και έτσι αποφασίζουν ότι η ήπειρός τους είναι το κέντρο του κόσμου, όταν με την Αναγέννηση αποκτούν την αίσθηση και μιας υπεροχής στα γράμματα και τις τέχνες, τότε η χριστιανική αυτοσυνειδησία τους εμβολιάζεται με την ιδέα ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Στο εξής θα κατακτούν όχι μόνο για να εκχριστιανίσουν αλλά και για να «εκπολιτίσουν» - δια πυρός και σιδήρου, βεβαίως, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Με την πάροδο των αιώνων η πολιτισμική διάσταση των ιδεών αυτών συγκάλυψε σιγά-σιγά τη θρησκευτική. Οι Ευρωπαίοι έφτασαν έτσι να θεωρούν ότι εκείνο που ξεχώριζε την Ευρώπη από τον υπόλοιπο κόσμο ήταν όχι μόνο η θρησκεία της, αλλά και ο πολιτισμός της. Είναι ένα από τα τρία ιδεολογήματα που διαμορφώθηκαν από τον 16^οαιώνα ως τα μέσα του 19^ου και στήριξαν την εκκολαπτόμενη ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το πρώτο εξιδανίκευε την πρόοδο της επιστήμης και της γνώσης, το άλλο την παραγωγικότητα και τον πλούτο, που καθιερώθηκαν ως αυθύπαρκτες πολιτιστικές αξίες και το τρίτο ήταν αυτό που συνέδεσε όλες μαζί αυτές τις αξίες… Αυτή η εξιδανίκευση, έπειτα από μια μακρότατη ιστορική διεργασία, γίνεται πλέον κοινό τόπος το 19^ο αιώνα. Διατηρείται μάλιστα πανίσχυρη ως τις μέρες μας, παρά τις αμφισβητήσεις της. Ταυτίστηκε, δηλαδή, ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ με τον πολιτισμό της επιστήμης και της τεχνικής. Αντίθετα, η επιστημονική και πολιτισμική αδράνεια ταυτίστηκε με την οικονομική υπανάπτυξη και με τη βαρβάροτητα, χαρακτηριστικά του «κόσμου των αγρίων» της Αφρικής και της Ασίας, τον οποίον οι Ευρωπαίοι του 19^ου αιώνα ανέλαβαν να εκπολιτίσουν με τη νέα αποικιακή τους εξάπλωση… Στα επίσημα κείμενα του 19^ου αιώνα φράσεις όπως «η πολιτισμένη Ευρώπη», ή «τα πολιτισμένα έθνη» επαναλαμβάνονται μέχρι ναυτίας. Στο διπλωματικό λεξιλόγιο εξάλλου καθιερώνεται η φράση «θέμα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος», και ένα θέμα δεν είναι «ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» παρά μόνο όταν αφορά τις μεγάλες δυνάμεις ή έστω τα «πολιτισμένα έθνη».

Αυτή ήταν λοιπόν η συλλογική ταυτότητα που οι Ευρωπαίοι ανέπτυξαν μαζί με το νέο, βιομηχανικό πολιτισμός τους. Εκλογίκευσαν έτσι και νομιμοποίησαν μια παγκόσμια εξουσιαστική ιεραρχία – με την Ευρώπη τους στην κορυφαία θέση.  [«Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΩΝ», απόσπασμα κειμένου από τον Ημερήσιο τύπο του Γ.Β. Δερτιλή, ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ σελ. 456]

3.  Ποια είναι η προϋπόθεση για να συνειδητοποιήσουν την ταυτότητά τους λαοί και πρόσωπα; Τι, τελικά, σημαίνει συνείδηση ταυτότητας;

Τι σημαίνει να έχεις μια ταυτότητα, δηλαδή να έχεις επίγνωση ότι είσαι κάποιος, ότι έχεις έναν εαυτό; Το θέμα που απορρέει από το παραπάνω ερώτημα το είχε θέσει πρώτος ο Σωκράτης με το περίφημο «γνώθι σαυτόν» που σημαίνει: πάρε απόσταση από την ενστικτώδη αμεσότητα της ζωής, ξεπέρασε τις στιγμιαίες ή παρορμητικές σου αντιδράσεις και φώτισε την ύπαρξή σου στη συνέχεια και την ενότητά της δια μέσου του χρόνου. Μια συνέχεια που φανερώνει το νόημα και την αξία της. Για τους λαούς αυτή η συνέχεια σημαίνει ΙΣΤΟΡΙΑ: συνείδηση της ταυτότητάς τους έχουν οι λαοί, εφόσον έχουν συνείδηση της Ιστορίας τους. Διαθέτουν δηλαδή μνήμη για πράξεις και έργα δεμένα σε τόπο και χρόνο. Η Ιστορία σφραγίζει την ιδιαιτερότητα και το μέγεθος της παρουσίας ενός λαού. Συνείδησή της σημαίνει συνείδηση ταυτότητας…. Ό,τι όμως ισχύει για τους λαούς, ισχύει και για τα πρόσωπα…

Η ταυτότητά μας λοιπόν δεν μας δίνεται έτοιμη, αλλά μας παραδίδεται ως έργο ζωής. Συνεχώς καλούμαστε, στις κρίσιμες ιδιαίτερες στιγμές, να αποδείξουμε ποιοι είμαστε, να καταξιώσουμε ή να προδώσουμε, να επαληθεύσουμε ή να αγνοήσουμε το νόημα, που έχει αυτή η παρουσία μας. Η συνείδηση της ταυτότητας δεν μας ξεχωρίζει μόνο από τους άλλους, αλλά μας δίνει και την ευθύνη να υπάρχουμε και να δημιουργούμε σε αναφορά προς μια παράδοση, που καλούμαστε να κρατήσουμε ζωντανή. Συνείδηση ταυτότητας σημαίνει κλήση για αυτοπραγμάτωση, που συνοδεύεται με κινδύνους… Σήμερα αισθητός είναι ο κίνδυνος, που προέρχεται από δύο ακραίες τάσεις: την υποχώρηση της συνείδησης της ιδιαιτερότητας των λαών μπροστά σ’ ένα διφορούμενο οικουμενισμό από τη μια, και την έξαρση ενός μισαλλόδοξου υπέρμετρου εθνικισμού από την άλλη.

Ο οικουμενισμός της εποχής μας (παγκοσμιοποίηση) προβάλλει κάτω από δύο μορφές: είναι ο οικουμενισμός που ζητά, ενισχυμένος και από τα επιτεύγματα της τεχνολογίας να ενώσει τους ανθρώπους κάτω από μιαν ενιαία ηθική και πολιτική συνείδηση στηριγμένος σε κανόνες και αρχές γενικά παραδεκτές σε ένα, θα λέγαμε, πανανθρώπινο λόγο. Αυτός ο οικουμενισμός μας είναι γνωστός από την ιστορία σε περιόδους, κατά τις οποίες κυριαρχούν υπερεθνικοί σχηματισμοί. Στη σημερινό κόσμο που είναι ρευστός και συγκεχυμένος, καθώς τα σύνορα υποχωρούν σ’ ένα νέο συγκρητισμό και οι ιδέες μαζί με τα πρότυπα ζωής διαχέονται παντού και μας πολιορκούν με λόγια, εικόνες και συμβαίνοντα, η αίσθηση ότι οι άνθρωποι ζουν και αντλούν τους όρους της ύπαρξης τους μέσα από μια κοινή πηγή, ενισχύεται. Αυτή η πρώτη μορφή παγκοσμιοποίησης, που φορέας της είναι η πανανθρώπινη συνείδηση, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αρνητική, όταν φτάνει σε μιαν αφαίρεση, δηλαδή στο διεθνιστικό αποχρωματισμό της ιδιαιτερότητας των λαών. Όταν ο καθένας δηλώνει ότι είναι ένας με όλους τους άλλους και καταντά να μην είναι παρά κανένας. Στην υγιή του όμως μορφή ο οικουμενισμός αυτός αναμφισβήτητα μας διανοίγει τον ορίζοντα προς μια πανανθρώπινη κοινότητα.

Υπάρχει όμως κι ένας άλλος οικουμενισμός, αυτός που μετατρέπει τους ανθρώπους και τους λαούς σε καταναλωτικές μάζες καταργώντας την ιδιαιτερότητα τους, αφού τους εξαναγκάζει σε μια τυποποίηση, που καθορίζεται από τις ρυθμιστικές επιταγές μιας χωρίς σύνορα παραγωγής και κατανάλωσης σε αγαθά υλικά και πνευματικά. Τα ίδια κέντρα καθορίζουν τις ανάγκες και τις συνήθειές μας στη μόδα, τη διατροφή, τη ψυχαγωγία, τα θεάματα και τα ακούσματα και συντηρούν μια απρόσωπη, χωρίς ιδιαιτερότητα και χωρίς ταυτότητα ζωή… Σ’ αυτή την περίπτωση οι εθνικές παραδόσεις πιέζονται και απειλούνται με εξουθένωση μπροστά στα σχηματικά πρότυπα που επιβάλλονται με τη συσσωρευτική επανάληψη… Αυτή η δεύτερη μορφή της παγκοσμιοποίησης αποτελεί αναμφισβήτητα μιαν ισοπεδωτική εξουθένωση του προσωπικού πυρήνα και της ιστορικής ιδιαιτερότητας κάθε λαού, γιατί μετατρέπει τη ζωή σ’ ένα μηχανισμό προσαρμογής και υποκαθιστά τη δημιουργική έκφραση με την τυραννία της κατασκευής... Όταν όλοι καταναλώνουν τα ίδια πράγματα, έχουν τις ίδιες ανάγκες, υπακούουν στα ίδια στερεότυπα, συμπεριφέρονται και αντιδρούν πανομοιότυπα, τότε δεν απέχουμε πολύ από τον εφιαλτικό κόσμο του Όργουελ: τη θέση των ανθρώπων την παίρνουν τα ανδρείκελα…     [«ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ, ανάμεσα στην ανωνυμία και τη μισαλοδοξία», απόσπασμα κειμένου του Κώστα Μιχαηλίδη, ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ σελ. 459]

4.   Γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να ζήσει έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ποιες είναι οι προϋποθέσεις ώστε να ανταποκριθεί μ’ επιτυχία στους όρους που εξασφαλίζουν τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή ενότητα (σχολιασμός απόψεων με δεδομένο ότι γράφτηκαν το 1961)

… Οι σύγχρονες οικονομικές και τεχνικές δυνάμεις έχουν φτάσει, στις ημέρες μας, σ’ ένα σημείο όπου δεν μπορούν πια να λειτουργήσουν ομαλά, όσο βρίσκονται απομονωμένες μέσα στα κλειστά σύνορα των κρατών, αλλά έχουν ανάγκη να απλωθούν σε πλαίσια πολύ μεγαλύτερα….  Σήμερα, οι νέες επιστημονικές ανακαλύψεις και οι αντίστοιχες τεχνολογικές και οργανωτικές εξελίξεις απαιτούν οικονομικές ενότητες ακόμα μεγαλύτερες, περίπου ηπειρωτικές… Η εξέλιξη αυτών των μεγάλων ενοτήτων θα είναι τόσο ραγδαία ώστε εμείς, απ’ έξω, δεν θα μπορέσουμε πια να διατηρήσουμε ούτε τις σημερινές μας σχέσεις μαζί τους και θα ξεπέσουμε σε βιοτικό επίπεδο κατώτερο από το τωρινό. Το μέλλον μας θα είναι ο εθνικός μαρασμός μέσα στα τέλματα της ανεργίας και της υποτονικής κοινωνικής ζωής. Αυτά έχουν καταντήσει κοινοί τόποι. Όταν η ίδια η Αγγλία, η ως χθες πρώτη δύναμη του κόσμου, δηλώνει επισημότατα με το στόμα του πρωθυπουργού της, ότι δεν είναι δυνατόν να ζήσει, στο εξής, οικονομικά απομονωμένη, ποιος θα πιστέψει πια ότι θα μπορέσει να ζήσει κλεισμένη στον εαυτό της η Ελλάδα;

Πηγαίνουμε με την Ευρώπη γιατί εκεί βρίσκονται για μας οι εγγυήσεις της πολιτικής, πνευματικής και εθνικής ελευθερίας, παρ’ όλες τις αναπόφευκτες κρίσεις και ωδίνες που προκαλεί η διάλυση των παλαιών αποικιακών Αυτοκρατοριών. Από την Ευρωπαϊκή Ένωση περιμένουμε ότι θα μας βγάλει από τη στενότητα των σημερινών μας οριζόντων και ότι θα ανοίξει δρόμους που θα επιτρέψουν στο σύνολο του ελληνικού λαού, να ζήσει πολύ καλύτερα από ό,τι ζει σήμερα. Μέσα στα πλαίσια της, υπάρχει και η ελπίδα να μας δοθούν καινούργιες ευκαιρίες για ευρύτερη δράση στο γνώριμό μας χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, με τον οποίο μας ενώνουν τόσοι ιστορικοί και πνευματικοί δεσμοί. Μπορούμε δηλαδή να ξαναγίνουμε αυτό που υπήρξαμε πολλές φορές στην ιστορία: ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη Δύση και της Εγγύς Ανατολή. Οι νέες αυτές προοπτικές προϋποθέτουν, βέβαια, μεγάλη προσπάθεια από μέρους μας, θέληση ισχυρή, πρόγραμμα, μέθοδο, οργανωτικές ικανότητες. Προϋποθέτουν επίσης μορφωτικό επίπεδο που σήμερα μας λείπει… Χωρίς ανάλογη εργασία για την παιδεία μας, η όλη προσπάθεια θα κινδυνεύσει να πάει χαμένη…  [«ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ και ΕΥΡΩΠΗ», απόσπασμα από το κείμενο του Γιώργου Θεοτοκά στους ΘΕΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ του Λυκείου σελ. 470]

5.  Ο ολοκληρωτισμός των Μακ Ντόναλντς: απειλή για τη δημοκρατία και με ποιους τρόπους μπορεί να αντιμετωπιστεί η απειλή αυτή (σχολιασμός)

Στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αμερική, οι αγορές έχουν ήδη διαβρώσει την εθνική κυριαρχία και έχουν γεννήσει έναν νέο παγκόσμιο πολιτισμό των διεθνών τραπεζών, των εμπορικών ενώσεων και των πολυεθνικών εταιρειών. Ενώ οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τα εργοστάσια βρίσκονται κάπου σε κυρίαρχο έδαφος κάτω από το βλέμμα και τους πιθανούς κανονισμούς των κρατών-εθνών, οι νομισματαγορές και το ίντερνετ υπάρχουν παντού, πουθενά όμως συγκεκριμένα. Αυτές οι αγορές, εκτός από το κοινό νόμισμα και μια κοινή γλώσσα, τα αγγλικά, παράγουν κοινές συμπεριφορές που γεννά η ζωή της κοσμοπολίτικης πόλης….

Ο «Κόσμος των Μακ Ντόναλντς» είναι ένα παγκόσμιο προϊόν λαϊκής κουλτούρας που καθοδηγείται από το επεκτατικό εμπόριο. Τα αγαθά του είναι τόσο εικόνες όσο και υλικό, μια αισθητική όσο και παραγωγική γραμμή… Η μουσική, το βίντεο, το θέατρο τα βιβλία, φτιάχνονται όλα σαν εξαγωγές εικόνων που δημιουργούν ένα κοινό παγκόσμιο γούστο γύρω από κοινά λογότυπα, διαφημιστικά σλόγκαν, σταρ, τραγούδια, μάρκες κλπ. Αυτός ο παγκόσμιος πολιτισμός του «Κόσμου των Μακ Ντόναλντς» είναι σχεδόν ακαταμάχητος.

Οι μικροπόλεμοι της Τζιχάντ (ιεροί πόλεμοι για την επικράτηση μιας θρησκείας) θα κρτήσουν τα πρωτοσέλιδα και στις αρχές του επόμενου αιώνα κάνοντας τις προβλέψεις για το τέλος της Ιστορίας να δείχνουν αθεράπευτα ανόητες. Η ομοιογενοποίηση του «Κόσμου των Μακ Ντόναλντς» όμως μάλλον θα εγκαταστήσει μια μακρο-ειρήνη που θα ευνοεί τον θρίαμβο του εμπορίου και των αγορών του, για να δώσει σ’ εκείνους που ελέγχουν την πληροφόρηση, την επικοινωνία και τη ψυχαγωγία έσχατο (αν όχι απερίσκεπτο) έλεγχο στον παγκόσμιο πολιτισμό και στο ανθρώπινο πεπρωμένο. [«Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΑΚ ΝΤΟΝΑΛΤΣ», απόσπασμα από το κείμενο του Μπέντζαμιν Μπάρπερ στους ΘΕΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ του Λυκείου σελ. 463]

6.  Ποια περιθώρια διαμορφώνονται για την άσκηση αυτόνομης πολιτικής από τις εθνικές κυβερνήσεις στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας που διαμορφώνει το πλαίσιο για μια Νέα Τάξη Πραγμάτων (σχολιασμός)

Η «Ντε φάκτο παγκόσμια κυβέρνηση» που οικοδομείται στις μέρες μας αρχίζει σιγά-σιγά να παίρνει μορφή:  Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Παγκόσμια Τράπεζα, η ομάδα των επτά μεγαλύτερων βιομηχανικών χωρών κι άλλες δομές που σκοπό έχουν να υπηρετήσουν τα συμφέροντα των υπερεθνικών εταιρειών σ’ αυτή «τη νέα αυτοκρατορική εποχή». Στο άλλο άκρο, οι ισχυρότερες οικονομίες του Βορρά έχουν γίνει ντε φάκτο η διευθυντική ομάδα της παγκόσμιας οικονομίας, προστατεύοντας τα συμφέροντά τους και επιβάλλοντας τη θέλησή τους στο Νότο, όπου οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την οργή, ακόμη και τη βίαιη εξέγερση των λαών τους, το βιοτικό επίπεδο των οποίων συρρικνώνεται καθημερινά… Ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό των ντε φάκτο αναδυόμενων θεσμών διακυβέρνησης είναι η ανοσία τους στη λαϊκή επιρροή… Ενεργούν πάντα εν κρυπτώ, δημιουργώντας έναν κόσμο υποταγμένο στις ανάγκες των επενδυτών…

Στη Νέα παγκόσμια Τάξη Πραγμάτων, ο κόσμος θα διευθύνεται από τους πλούσιους και αποκλειστικά προς το συμφέρον τους. Η διακυβέρνηση περνάει όλο και περισσότερο στα χέρια τεράστιων ιδιωτικών οργανισμών και των αντιπροσώπων τους. Οι οργανισμοί αυτοί έχουν ολοκληρωτικό χαρακτήρα: σε μια επιχείρηση η εξουσία πηγάζει από πάνω και διαχέεται προς τα κάτω, ενώ ο έξω κόσμος παραμένει αποκλεισμένος. Στο δικτατορικό σύστημα που ακούει στο όνομα «ελεύθερη επιχείρηση», η εξουσία είναι συγκεντρωμένη στα χέρια του διευθυντικού κυκλώματος και παραμένει μακριά από τα βλέμματα των πληβείων, όπως τα άγια των αγίων: οι εργαζόμενοι και η κοινωνία δεν μπορούν ούτε να την ελέγξουν ούτε να την επηρεάσουν και αυτό αποτελεί ζήτημα αρχής και νόμου… Η συγκέντρωση ισχύος σε ελάχιστα χέρια απαιτεί ισχυρά κράτη, που θα προστατεύουν και θα προωθούν τα συμφέροντα των αφεντικών με κάθε τρόπο…

Πόσο μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση;Θα δημιουργηθεί πράγματι μια διεθνής κοινωνία πάνω στα πρότυπα του Τρίτου Κόσμου, με νησίδες αφθονίας και προνομιούχου πολυτέλειας μέσα σε πελάγη δυστυχίας και μιζέριας και με ελέγχους ολοκληρωτικής φύσης μέσα σε δημοκρατικές μορφές; Ή η λαϊκή αντίσταση, που πρέπει με τη σειρά της να διεθνοποιηθεί, αν θέλει να πετύχει, θα μπορέσει να αποδιαρθρώσει αυτές τις εξελισσόμενες δομές βίας και κυριαρχίας και να συνεχίσει την εδώ και αιώνες πορεία της εξάπλωσης της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας, των οποίων η ανάπτυξη έχει τώρα διακοπεί; Αυτά είναι τα μεγάλα και σημαντικά προβλήματα για το μέλλον. [«ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΤΑΞΗΣ», αποσπάσματα από το κείμενο του Νόαμ Τσόμσκι στους ΘΕΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ του Λυκείου σελ. 466]

Αναρτήθηκε από Τάσος Κάρτας στις 7:08 π.μ.