Βασικές αρχές και στόχοι περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης- Αειφόρος ανάπτυξη και εκπαίδευση
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, αναπόσπαστο και ουσιώδες τμήμα της παιδείας του κάθε πολίτη: ενθαρρύνει τα άτομα να διαμορφώσουν στάσεις και αντιλήψεις για συλλογική δράση στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων.
α] Σκοπός
H Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτελεί τμήμα των προγραμμάτων των σχολείων της Πρωτοβάθμιας και κυρίως της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Σκοπός της είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, να ευαισθητοποιηθούν για τα προβλήματα που συνδέονται με αυτό και να δραστηριοποιηθούν με ειδικά προγράμματα, ώστε να συμβάλουν στη γενικότερη προσπάθεια αντιμετώπισής τους.
Η σπουδαιότητα της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
είναι τεράστια καθώς μπορεί να συμβάλει όχι μόνο στην απόκτηση γνώσεων, αλλά
και στην ενεργοποίηση συναισθημάτων, στάσεων και δεξιοτήτων, κοινωνική δράση και
συμμετοχή αλλά και υπεύθυνη καθημερνή συμπεριφορά των παιδιών
β] Στόχοι περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (σύμφωνα με το πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου)
Βασικές αρχές και στόχοι
v Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία
v Προσανατολισμός στη μελέτη πρόληψης ή επίλυσης περιβαλλοντικών θεμάτων ή προβλημάτων
v Άμεση δράση σε τοπικό επίπεδο με στόχο μακροχρόνια αποτελέσματα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο
v Ανάδειξη συνεργασίας, καλλιέργειας αξιών και δημιουργίας νέων προτύπων, στάσεων και συμπεριφορών ατόμων, ομάδων και κοινωνίας απέναντι στο περιβάλλον
v Ίσες ευκαιρίες για την οικοδόμηση γνώσεων, ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών και στάσεων που απαιτούνται για την προστασία του Περιβάλλοντος
v Έμφαση στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών/ριών με συζήτηση-αντιπαράθεση απόψεων, έρευνα, κριτική και δημιουργική επεξεργασία και δράση
v Εστίαση της προσοχής στην αειφόρο ανάπτυξη του περιβάλλοντος
γ] Θεματικοί άξονες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
Η θεματολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης πηγάζει από την αναγκαιότητα της προστασίας του περιβάλλοντος φυσικού, ιστορικού και κοινωνικού με την προβολή κρίσιμων θεμάτων σύμφωνα με τις τοπικές, εθνικές και παγκόσμιες προτεραιότητες, όπως αυτές διατυπώθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής για το περιβάλλον και την ανάπτυξη.
i. Οι κλιματικές αλλαγές - Προστασία της ατμόσφαιρας
ii. Ο αέρας (η ρύπανση του αέρα στις πόλεις κτλ)
iii. Το νερό (η ρύπανση και εξάντληση των επιφανειακών και υπογείων νερών κτλ)
iv. Το έδαφος ( η ερημοποίηση, η διάβρωση κτλ)
v. Η ενέργεια (η εξάντληση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων κτλ)
vi. Τα δάση (η προστασία και η αειφόρος διαχείριση των δασών κτλ)
vii. Βιοποικιλότητα/ Εξαφάνιση των ειδών
viii. Διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων
ix. Ανθρώπινες δραστηριότητες (οι δομημένοι χώροι και οι λειτουργίες που επιτελούνται σε αυτούς, στο αστικό και περιαστικό πράσινο κτλ)
x. Ανθρώπινες σχέσεις (οι κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις του αναπτυξιακού και περιβαλλοντικού προβλήματος, η ισότητα των φύλων, οι ανθρώπινες αξίες, τα προβλήματα μειονοτήτων κτλ)
δ] Για τη σημασία που μπορεί να έχει μια δια βίου περιβαλλοντική εκπαίδευση: Έννοιες και λέξεις, άγνωστες μέχρι πριν λίγα χρόνια, όπως «Διαχείριση Απορριμμάτων», «Ανακύκλωση», «Όξινη Βροχή», «Μόλυνση των Υδάτων», «Τρύπα του Όζοντος», «Φυσικές καταστροφές», «Ηχορύπανση», «Είδη προς Εξαφάνιση» και άλλες πολλές είναι πια μια καθημερινότητα στη ζωή όλων μας και, το χειρότερο, αναφέρονται σε φαινόμενα που είναι απειλή για τον πλανήτη. Γι’ αυτό….
Η διαμόρφωση της περιβαλλοντικής συνείδησης θα πρέπει να ξεκινά από την προσχολική ηλικία. Η απόκτηση μιας υπεύθυνης συμπεριφοράς αντανακλάται στις καθημερινές ατομικές συνήθειες όπως για παράδειγμα στην οικονομία νερού και ενέργειας, στην εφαρμογή προγραμμάτων ανακύκλωσης, στην αντίσταση στην υπερκατανάλωση, αλλά και στην ευρύτερη γνωριμία με τη φύση και το περιβάλλον μέσα από προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
Με την εκπόνηση περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων στις σχολικές μονάδες, θέτονται οι βάσεις για την απόκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης. Μέσα από προγραμματισμένες δραστηριότητες αναπτύσσονται νέοι τρόποι σκέψης και νέες μέθοδοι προσέγγισης και επίλυσης των προβλημάτων. Παράλληλα, οι δράσεις αυτές μπορούν ν’ αποτελέσουν ένα κίνητρο για προβληματισμό, που θα αφυπνίσει και τους ενήλικες.
ε] Αειφόρος ανάπτυξη και αειφόρος εκπαίδευση
Η αειφόρος ανάπτυξη ή βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη που σχεδιάζεται και υλοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα. Γνώμονας της αειφορίας είναι η μέγιστη δυνατή απολαβή αγαθών από το περιβάλλον, χωρίς όμως να διακόπτεται η φυσική παραγωγή αυτών των προϊόντων σε ικανοποιητική ποσότητα και στο μέλλον. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει ανάπτυξη των παραγωγικών δομών της οικονομίας παράλληλα με τη δημιουργία υποδομών για μία ευαίσθητη στάση απέναντι στο φυσικό περιβάλλον και στα οικολογικά προβλήματα (όπως ορίζουν παραδοσιακές επιστήμες σαν τη γεωγραφία). Η βιωσιμότητα υπονοεί ότι οι φυσικοί πόροι υφίστανται εκμετάλλευση με ρυθμό μικρότερο από αυτόν με τον οποίον ανανεώνονται, διαφορετικά λαμβάνει χώρα περιβαλλοντική υποβάθμιση. Θεωρητικά, το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης είναι η ανικανότητα του γήινου οικοσυστήματος να υποστηρίξει την ανθρώπινη ζωή (οικολογική κρίση).
Αειφόρος εκπαίδευση, είναι μια νέα εκπαιδευτική διαδικασία, που συνδέει την περιβαλλοντική εκπαίδευση - αγωγή με την αναπτυξιακή εκπαίδευση, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών, με απώτερο στόχο το βαθύτερο μετασχηματισμό της σκέψης και της πρακτικής των ανθρώπων και πρέπει να απευθύνεται όχι μόνο στους νέους, αλλά και στους ενήλικες μέσα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που προσδίδονται σε αυτούς από την κοινωνική, επαγγελματική ή και άλλη θέση. Η διαμόρφωση, επομένως, μιας συγκεκριμένης στρατηγικής για την Αειφόρο εκπαίδευση συνάμα με τις αρχές που την διέπουν, θα είναι ένα πολύ καλό ξεκίνημα.
Σε ποιους απευθύνεται:
Η εκπαίδευση για την Αειφορεία θα να είναι διαθέσιμη σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Για παράδειγμα οι ειδικές ανάγκες των ηλικιωμένων στην κατανόηση και διαχείριση ενός γρήγορα μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος, η σημασία των γυναικών στη διατήρηση της κουλτούρας και της κληρονομιάς και η πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε περιβαλλοντικά κέντρα που συχνά παραβλέπονται. Η Αειφόρος εκπαίδευση στην τοπική κοινωνία θα ενισχύσει αυτό που οι άνθρωποι έχουν αποκομίσει από την επίσημη τυπική εκπαίδευση, και έτσι μέσα από νέα εκπαιδευτικά προγράμματα και έντυπο υλικό, θα δώσει σε αυτούς ευκαιρίες να παρατηρήσουν, να σκεφθούν και να εξασκήσουν ότι έχουν μάθει.
Ποιοι παρέχουν την εκπαίδευση για την αειφορία:
Οι παρέχοντες εκπαίδευση ιδιωτικοί οργανισμοί, ΟΤΑ, Υπηρεσίες του Δημοσίου συμπεριλαμβανομένων των Πανεπιστημίων, ΤΕΙ, σχολείων και άλλων οργανισμών θα πρέπει να αναπτύξουν καινούργια προγράμματα λαμβάνοντας υπόψη την τοπική εμπειρία. Δραστηριότητες των τοπικών κοινωνιών και διαδικασίες που προκαλούν και ενθαρρύνουν την μάθηση για το περιβάλλον μέσα στην κοινότητα περιλαμβάνουν:
α) Ενημέρωση για περιβαλλοντική εκπαίδευση και δράση,
β) Βοήθεια να αναγνωρίσουν τοπικά περιβαλλοντικά θέματα καθώς και τις μεθόδους και τις πηγές, ώστε να διαχειρισθούν: δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες και συμβουλές για το τοπικό περιβάλλον, δημιουργία ευκαιριών για περιβαλλοντική δράση κ.λ.π.
β] Στόχοι περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (σύμφωνα με το πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου)
Βασικές αρχές και στόχοι
v Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία
v Προσανατολισμός στη μελέτη πρόληψης ή επίλυσης περιβαλλοντικών θεμάτων ή προβλημάτων
v Άμεση δράση σε τοπικό επίπεδο με στόχο μακροχρόνια αποτελέσματα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο
v Ανάδειξη συνεργασίας, καλλιέργειας αξιών και δημιουργίας νέων προτύπων, στάσεων και συμπεριφορών ατόμων, ομάδων και κοινωνίας απέναντι στο περιβάλλον
v Ίσες ευκαιρίες για την οικοδόμηση γνώσεων, ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών και στάσεων που απαιτούνται για την προστασία του Περιβάλλοντος
v Έμφαση στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών/ριών με συζήτηση-αντιπαράθεση απόψεων, έρευνα, κριτική και δημιουργική επεξεργασία και δράση
v Εστίαση της προσοχής στην αειφόρο ανάπτυξη του περιβάλλοντος
γ] Θεματικοί άξονες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
Η θεματολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης πηγάζει από την αναγκαιότητα της προστασίας του περιβάλλοντος φυσικού, ιστορικού και κοινωνικού με την προβολή κρίσιμων θεμάτων σύμφωνα με τις τοπικές, εθνικές και παγκόσμιες προτεραιότητες, όπως αυτές διατυπώθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής για το περιβάλλον και την ανάπτυξη.
i. Οι κλιματικές αλλαγές - Προστασία της ατμόσφαιρας
ii. Ο αέρας (η ρύπανση του αέρα στις πόλεις κτλ)
iii. Το νερό (η ρύπανση και εξάντληση των επιφανειακών και υπογείων νερών κτλ)
iv. Το έδαφος ( η ερημοποίηση, η διάβρωση κτλ)
v. Η ενέργεια (η εξάντληση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων κτλ)
vi. Τα δάση (η προστασία και η αειφόρος διαχείριση των δασών κτλ)
vii. Βιοποικιλότητα/ Εξαφάνιση των ειδών
viii. Διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων
ix. Ανθρώπινες δραστηριότητες (οι δομημένοι χώροι και οι λειτουργίες που επιτελούνται σε αυτούς, στο αστικό και περιαστικό πράσινο κτλ)
x. Ανθρώπινες σχέσεις (οι κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις του αναπτυξιακού και περιβαλλοντικού προβλήματος, η ισότητα των φύλων, οι ανθρώπινες αξίες, τα προβλήματα μειονοτήτων κτλ)
δ] Για τη σημασία που μπορεί να έχει μια δια βίου περιβαλλοντική εκπαίδευση: Έννοιες και λέξεις, άγνωστες μέχρι πριν λίγα χρόνια, όπως «Διαχείριση Απορριμμάτων», «Ανακύκλωση», «Όξινη Βροχή», «Μόλυνση των Υδάτων», «Τρύπα του Όζοντος», «Φυσικές καταστροφές», «Ηχορύπανση», «Είδη προς Εξαφάνιση» και άλλες πολλές είναι πια μια καθημερινότητα στη ζωή όλων μας και, το χειρότερο, αναφέρονται σε φαινόμενα που είναι απειλή για τον πλανήτη. Γι’ αυτό….
Η διαμόρφωση της περιβαλλοντικής συνείδησης θα πρέπει να ξεκινά από την προσχολική ηλικία. Η απόκτηση μιας υπεύθυνης συμπεριφοράς αντανακλάται στις καθημερινές ατομικές συνήθειες όπως για παράδειγμα στην οικονομία νερού και ενέργειας, στην εφαρμογή προγραμμάτων ανακύκλωσης, στην αντίσταση στην υπερκατανάλωση, αλλά και στην ευρύτερη γνωριμία με τη φύση και το περιβάλλον μέσα από προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
Με την εκπόνηση περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων στις σχολικές μονάδες, θέτονται οι βάσεις για την απόκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης. Μέσα από προγραμματισμένες δραστηριότητες αναπτύσσονται νέοι τρόποι σκέψης και νέες μέθοδοι προσέγγισης και επίλυσης των προβλημάτων. Παράλληλα, οι δράσεις αυτές μπορούν ν’ αποτελέσουν ένα κίνητρο για προβληματισμό, που θα αφυπνίσει και τους ενήλικες.
ε] Αειφόρος ανάπτυξη και αειφόρος εκπαίδευση
Η αειφόρος ανάπτυξη ή βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη που σχεδιάζεται και υλοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιωσιμότητα. Γνώμονας της αειφορίας είναι η μέγιστη δυνατή απολαβή αγαθών από το περιβάλλον, χωρίς όμως να διακόπτεται η φυσική παραγωγή αυτών των προϊόντων σε ικανοποιητική ποσότητα και στο μέλλον. Η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει ανάπτυξη των παραγωγικών δομών της οικονομίας παράλληλα με τη δημιουργία υποδομών για μία ευαίσθητη στάση απέναντι στο φυσικό περιβάλλον και στα οικολογικά προβλήματα (όπως ορίζουν παραδοσιακές επιστήμες σαν τη γεωγραφία). Η βιωσιμότητα υπονοεί ότι οι φυσικοί πόροι υφίστανται εκμετάλλευση με ρυθμό μικρότερο από αυτόν με τον οποίον ανανεώνονται, διαφορετικά λαμβάνει χώρα περιβαλλοντική υποβάθμιση. Θεωρητικά, το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης είναι η ανικανότητα του γήινου οικοσυστήματος να υποστηρίξει την ανθρώπινη ζωή (οικολογική κρίση).
Αειφόρος εκπαίδευση, είναι μια νέα εκπαιδευτική διαδικασία, που συνδέει την περιβαλλοντική εκπαίδευση - αγωγή με την αναπτυξιακή εκπαίδευση, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών, με απώτερο στόχο το βαθύτερο μετασχηματισμό της σκέψης και της πρακτικής των ανθρώπων και πρέπει να απευθύνεται όχι μόνο στους νέους, αλλά και στους ενήλικες μέσα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που προσδίδονται σε αυτούς από την κοινωνική, επαγγελματική ή και άλλη θέση. Η διαμόρφωση, επομένως, μιας συγκεκριμένης στρατηγικής για την Αειφόρο εκπαίδευση συνάμα με τις αρχές που την διέπουν, θα είναι ένα πολύ καλό ξεκίνημα.
Σε ποιους απευθύνεται:
Η εκπαίδευση για την Αειφορεία θα να είναι διαθέσιμη σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Για παράδειγμα οι ειδικές ανάγκες των ηλικιωμένων στην κατανόηση και διαχείριση ενός γρήγορα μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος, η σημασία των γυναικών στη διατήρηση της κουλτούρας και της κληρονομιάς και η πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε περιβαλλοντικά κέντρα που συχνά παραβλέπονται. Η Αειφόρος εκπαίδευση στην τοπική κοινωνία θα ενισχύσει αυτό που οι άνθρωποι έχουν αποκομίσει από την επίσημη τυπική εκπαίδευση, και έτσι μέσα από νέα εκπαιδευτικά προγράμματα και έντυπο υλικό, θα δώσει σε αυτούς ευκαιρίες να παρατηρήσουν, να σκεφθούν και να εξασκήσουν ότι έχουν μάθει.
Ποιοι παρέχουν την εκπαίδευση για την αειφορία:
Οι παρέχοντες εκπαίδευση ιδιωτικοί οργανισμοί, ΟΤΑ, Υπηρεσίες του Δημοσίου συμπεριλαμβανομένων των Πανεπιστημίων, ΤΕΙ, σχολείων και άλλων οργανισμών θα πρέπει να αναπτύξουν καινούργια προγράμματα λαμβάνοντας υπόψη την τοπική εμπειρία. Δραστηριότητες των τοπικών κοινωνιών και διαδικασίες που προκαλούν και ενθαρρύνουν την μάθηση για το περιβάλλον μέσα στην κοινότητα περιλαμβάνουν:
α) Ενημέρωση για περιβαλλοντική εκπαίδευση και δράση,
β) Βοήθεια να αναγνωρίσουν τοπικά περιβαλλοντικά θέματα καθώς και τις μεθόδους και τις πηγές, ώστε να διαχειρισθούν: δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες και συμβουλές για το τοπικό περιβάλλον, δημιουργία ευκαιριών για περιβαλλοντική δράση κ.λ.π.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου