Ο ρόλος της γλώσσας στην αποτελεσματική ανθρώπινη επικοινωνία (άρθρο του Γ, Μπαμπινιώτη)

ΕΥ ΖΗΝ και ΓΛΩΣΣΑ 

(υπότιτλοι)
Τα όρια του κόσμου μας ορίζονται από τα όρια της γλώσσας μας (WITTGENSTEIN)

Το ευ ζην πρέπει ν’ αποτελεί κύρια επιδίωξη του ανθρώπου. Ποιότητα ζωής όμως δεν νοείται χωρίς ποιότητα γλώσσας

Οι δυσχέρειες για μια πιο ουσιαστική συνάντηση ανθρώπων, δηλαδή για κατανόηση των προβλημάτων, των θέσεων και των προθέσεων του άλλου, ήταν και είναι, σε σημαντικό βαθμό, αποτέλεσμα κακής ή παρανοημένης επικοινωνίας, πενιχρής, λειψής και παραποιημένης γλώσσας

     Τα τελευταία χρόνια έχει ανασυρθεί στην επιφάνεια και επαναπροβληθεί ευρύτερα μια ελληνική αρχή, που οι απάνθρωπες συνθήκες των δύο παγκοσμίων πολέμων και οι αγώνες των λαών για εξασφάλιση μιας στοιχειώδους κοινωνικής ισότητας είχαν επί αιώνες παραμερίσει. Εννοώ την αρχή πως δεν είναι η ζωή καθεαυτή το ΖΗΝ, αλλά μιας προηγμένης στάθμης ζωή, το ΕΥ ΖΗΝ, που πρέπει ν' αποτελεί κύρια επιδίωξη του ανθρώπου. Με άλλα λόγια, αυτό που σήμερα ονομάζεται με διαφορετικό περιεχόμενο, φιλοσοφία και συνθήκες -«ποιότητα ζωής». Έτσι μέσα κι από έναν όρο, όπου σκόπιμα υποτάσσεται η ποσοτική αντιμετώπιση της ζωής σε μια ποιοτική βίωσή της, όλο και περισσότερο προβάλλεται και υιοθετείται στις σύγχρονες κοινωνίες η διεκδίκηση μιας καλύτερης ζωής.

     Η διαπίστωση αυτή οδηγεί κατ' ανάγκη σ' ένα αίτημα άλλης φαινομενικά τάξης, στο αίτημα της γλώσσας. Γιατί ποιότητα ζωής δε νοείται έξω από μια σωστά οργανωμένη κοινωνία, η οποία με τη σειρά της δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς βαθύτερη και ουσιαστική επικοινωνία, χωρίς ποιότητα γλώσσας.

     Η άκρη του συλλογιστικού νήματος είναι φανερή.Δεν μπορούμε να μιλάμε για γνήσια, σωστή και αποτελεσματική επικοινωνία, όταν δεν επιδιώκουμε συγχρόνως να έχουμε κι ένα γλωσσικό όργανο ικανό να την υπηρετήσει. Κι αν στην επικοινωνία εντάξουμε κάθε άξια λόγου δραστηριότητα του ανθρώπου - την εκπαίδευση λ.χ. ως διαδικασία μόρφωσης του ατόμου μέσα από μια διαλεκτική και κατ' ανάγκη γλωσσική επικοινωνία, τη διοίκηση ως συνάντηση κράτους και πολίτη δια της ανταλλαγής πάλι γλωσσικών πληροφοριών (μηνυμάτων) ή την πολιτική ως διάλογο με τον πολίτη για την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων κ.ο.κ.- τότε γίνεται καλύτερα αντιληπτό πως ο σύγχρονος ιδίως άνθρωπος κάνει αισθητή την παρουσία του κυρίως μέσα από τη γλωσσική του πράξη, προφορική και γραπτή.

     Ποιότητα γλώσσας υπάρχει εκεί όπου ο άνθρωπος αισθάνεται- με πολλή και έντονη ατομική προσπάθεια, είναι αλήθεια -πως η γλώσσα αβίαστα, χωρίς φραγμούς, αναστολές και «γλωσσικές ενοχές», απελευθερώνει και κοινωνεί στους άλλους τα διανοήματα και τα συναισθήματά του.

      Ποιότητα γλώσσας υπάρχει όταν κάθε μέλος μιας γλωσσικής κοινότητας μπορεί να εκφραστεί για οποιοδήποτε θέμα και υπό οποιοσδήποτε συνθήκες ομιλίας αποτελεσματικά, με αίσθηση επικοινωνιακής πληρότητας, γόνιμης συνάντησης με τον άλλο, και όχι με την αίσθηση του γλωσσικού κενού, χασμάτων και απώλειας της επαφής με τον άλλο. Δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα από τη γλωσσική ανασφάλεια, την καταπίεση, την υποχρέωση να προσαρμόζεις την επικοινωνία σου σε ισοπεδωτικούς, εξομοιωτικούς κανόνες γλωσσικής συμπεριφοράς. (.....)

     Αν ισχύει το αξίωμα του φιλοσόφου της γλώσσας, του WITTGENSTEIN, πως τα όρια του κόσμου μας ορίζονται από τα όρια της γλώσσας μας, πως ο κόσμος δηλαδή υπάρχει τόσο, όσο μπορεί ο καθένας μας γλωσσικά να τον εκφράσει, τότε θα πρέπει να ισχύει και πως καλύτερη ποιότητα γλώσσας σημαίνει και καλύτερη έκφραση και βίωση του κόσμου μας. Θα πρόσθετα: καλύτερη ποιότητα γλώσσας σημαίνει πιο ειλικρινή και ουσιαστική συνάντηση ανθρώπου με άνθρωπο.

     Πιστεύω πως οι δυσχέρειες για μια πιο ουσιαστική συνάντηση ανθρώπων, δηλαδή για κατανόηση των προβλημάτων, των θέσεων και των προθέσεων του άλλου, που οδηγούν τελικά στην έλλειψη εμπιστοσύνης, στην καχυποψία και στην παρεξήγηση, ήταν και είναι, σε σημαντικό βαθμό, αποτέλεσμα κακής ή παρανοημένης επικοινωνίας, πενιχρής, λειψής και παραποιημένης γλώσσας. Ήταν και είναι προϊόν χαμηλής ποιότητας γλωσσικής επικοινωνίας.

Θέματα (σύμφωνα με τα κριτήρια εξέτασης των πανελλαδικών εξετάσεων)

Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Να γράψετε στο τετράδιο σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100-120 λέξεις – Μονάδες 25)

Β1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΔΕΑΣ ΣΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ: Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος: «τα όρια του κόσμου μας ορίζονται από τα όρια της γλώσσας μας» (Μονάδες 12)

Β2. ΠΕΙΘΩ – ΔΟΚΙΜΙΟ - ΑΡΘΡΟ: α] Να εντοπίσετε δυο διαφορετικούς τρόπους πειθούς και να τους αξιολογήστε (Μονάδες 6) β] Με στοιχεία από την οργάνωση, τη γλώσσα και το περιεχόμενο, να εντάξετε το κείμενο στο γραμματειακό του είδος (δοκίμιο, άρθρο, επιφυλλίδα) (Μονάδες 9)

Β3. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ:  Να βρείτε τέσσερα παραδείγματα μεταφορικής χρήσης του λόγου μέσα από το κείμενο που σας δόθηκε και να χρησιμοποιήσετε σε δικές σας προτάσεις τις ίδιες λέξεις με την κυριολεκτική τους σημασία   (Μονάδες 8)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (δεν υπάρχει πρόταση): (Μονάδες 40)

Αναρτήθηκε από Τάσος Κάρτας στις 7:22 π.μ.

Ετικέτες ΑΡΘΡΟ, Επιφυλλίδα για γλώσσα του Μπαμπινιώτης, ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

Αντιδράσεις: